Wanneer je naar een notenbalk kijkt zie je meestal vijf horizontale lijnen staan. Hier worden in verschillende situaties hulplijnen bij toegevoegd. Hoe dit precies werkt? Dat leggen wij graag aan je uit.
Zoals hierboven al beschreven, bestaat een notenbalk meestal uit 5 horizontale lijnen. Toch merk je al snel dat er ook noten boven en onder deze lijnen komen te staan. Om het toch overzichtelijk te houden kun je hulplijnen inzetten. Door de noot die boven of onder de lijn zit, zet je een kleine lijn. Staat deze ver van de notenbalk af? Dan voeg je alle lijnen tussen de noot en de notenbalk ook toe. Let erop dat de strepen niet erg lang zijn: maak ze duidelijk genoeg om het lezen van het bladmuziek makkelijker te maken.
Waarom zijn er hulplijnen?
Al sinds de 17e eeuw wordt er bij muzieknotatie vijf lijnen gebruikt. Toch bleek dit vaak niet genoeg te zijn. Vandaar ook dat men al snel besloot om alle instrumenten op aparte notenbalken te zetten. Daarnaast werd de linker- en rechterhand verdeeld zodat ook deze twee een eigen balk hebben. Doordat ze dit deden werd het spelen van een muziekstuk een stuk gemakkelijker. Toch was het nog niet overzichtelijk genoeg.
Doordat je maar vijf verticale lijnen hebt kun je ongeveer elf noten duidelijk neerzetten. Door hulplijnen toe te voegen wordt dit stuk vergroot. Een simpel voorbeeld hiervan is de noot C. Deze valt buiten de standaard maar wordt wel ontzettend vaak gespeeld.
Door een streep door de stip te zetten brengt het geen verwarring met een D waar geen streep doorheen zit. Op deze manier zie je gelijk welke toets je aan moet slaan. Uiteraard kan dat nu nog best lastig zijn, maar naarmate je noten leren lezen meer oefent zul je blij zijn dat deze hulpmiddelen er zijn.
Hulplijnen gebruiken en herkennen
Om een goed beeld te krijgen waarom hulplijnen zo belangrijk zijn zie je hiernaast een voorbeeld van beide. Aan de bovenkant zijn de strepen weggelaten, maar aan de onderkant zijn ze wel toegevoegd. Je ziet dat wanneer de strepen weg zijn, je soms moet gokken om de juiste noot te krijgen terwijl het met hulplijnen redelijk snel te begrijpen is. Je kan natuurlijk ook overdrijven en de hulplijnen overal toevoegen. Dat maakt het helaas niet altijd makkelijker. Het is dan beter om gebruik te maken van andere hulpmiddelen zoals de F-sleutel en verschillende tekens.
Waarom zijn er niet meer dan 5 lijnen?
Een hele logische vraag: waarom hebben ze voor vijf hulplijnen gekozen in plaats van meerdere? Naarmate je meer gaat spelen en bladmuziek beter gaat leren lezen ontdek je dat dit gewoonweg genoeg is. Uiteraard hadden ze kunnen kiezen om er nog 1 lijn of 2 lijnen bij toe te voegen. Dit had alleen het geheel niet duidelijker gemaakt.
Het aantal dat er nu is bevat tevens ook grotendeels het bereik van de gemiddelde stem. Daarnaast vallen de meeste instrumenten ook in dit geheel. Er zijn dus genoeg redenen om het niet verder uit te breiden, maar het bij een aantal hulplijnen in een pianostuk te laten.